Tropienia ssaków - wprowadzenie

Tropienia to nieinwazyjna metoda stosowana w inwentaryzacji przyrodniczej polegająca na odczytywaniu i podążaniu za śladami zwierząt na danym podłożu (mule, piasku, śniegu).  W zależności od potrzeb i rodzaju badań należy ustalić odpowiednią metodykę. Poniższy opis przedstawia wyłącznie zarys potrzebnych elementów natomiast każda ekspertyza czy badanie przyrodnicze wymaga indywidualnego podejścia i przygotowania stosownej metodyki. Należy mieć to na uwadze.

W podstawowym zakresie tropień skupiamy się na wykazaniu konkretnego gatunku.

Tropy rysia euroazjatyckiego (Lynx lynx) i wilka szareo (Canis lupus)

Planując tropienia należy zastanowić się jakie zwierzęta planujemy tropić i dostosować metodykę do poszczególnych gatunków, ponieważ jedynie przy znajomości biologii i ekologii gatunku można w odpowiedni sposób zaplanować czas i sposób tropień. Analizujemy okres godowy, wychowywania młodych, dyspersji ssaków (przemieszczania się osobników młodocianych). Bierzemy pod uwagę istotne uwarunkowania siedliskowe dla danego gatunku.

Należy pamiętać o wcześniejszej analizie studyjnej. Przed każdym rozpoczęciem stosujemy tzw. kwerendę danych – analizę literatury, atlasów i map, planów ochrony czy planów zadań ochronnych, aktów prawnych. Sprawdzamy istniejące obszary chronione i korytarze ekologiczne. Jakie siedliska występują na danym terenie i czy są potencjalnie preferowane przez zwierzęta, które zamierzamy tropić.

Opracowujemy miejsca potencjalnego występowania gatunków i przygotowujemy sieć liniowych transektów (ścieżek) na których będziemy prowadzić tropienia.

Przygotowujemy sprzęt do tropień: mapę z buforem którym chcemy objąć tropienia, formularz terenowy (w wersji elektronicznej lub papierowej), miarkę, aparat fotograficzny, GPS, a dla osób początkujących przewodnik po tropach i śladach.

Przed rozpoczęciem tropień należy kontrolować pogodę. Jeśli tropimy na śniegu to należy sprawdzić ostatnie opady śniegu, deszczu, stan topnienia i głębokość śniegu (np. nie może być za głęboka pokrywa śniegu uniemożliwiająca rozpoznanie). Coraz częściej mamy do czynienia z bezśnieżnymi zimami, dlatego nie należy wykluczać tropień na ścieżkach leśnych, piasku, aczkolwiek brak pokrywy śnieżnej nie pozwala na podążanie za tropem o innym podłożu.

Rozpoczęcia tropień o odpowiednich warunkach pogodowych jest bardzo istotne , ponieważ powinno upłynąć wystarczająco dużo czasu od opadów śniegu, aby umożliwić zwierzęciu pozostawienie śladów na badanych trasach. Jeśli nie jest to możliwe i wykonuje się je do celów edukacyjnych to koniecznie odnotowuje się to w formularzu, ponieważ wynik może być fałszywie negatywny (brak śladów przy nieodpowiednich warunkach pogodowych). Zaleca się standaryzację gromadzenia śladów w zależności od pogody np. jeden lub dwa dni po opadach śniegu. Na etapie projektowania tropień ważne jest, aby dany transekt  był odwiedzany wielokrotnie, aby przeprowadzić analizę wykrywalności.  Należy również zaznaczać czy dana osoba ma doświadczenie w wykrywaniu śladów i jaki typ stwierdzenia został odnotowany. Te środki ostrożności pozwolą uniknąć fałszywych nieobecności  śladów lub generowania stwierdzeń niepewnych.  Wszystkie te obostrzenia pozwalają uzyskać bardziej wiarygodne szacunki.

Rozpoczynając tropienia nagrywamy ścieżkę przejścia przy użyciu dostępnych na rynku programów.

Każdy istotny ślad notujemy na formularzu. Wykonujemy zdjęcie z przystawioną do tropu miarką. Pamiętamy o notowaniu istotnych uwag jak opis siedliska, układ tropów, rozejście się tropów i ich kierunek. Należy w tym momencie przypomnieć, iż zawsze tropimy w przeciwnym kierunku do przejścia zwierzęcia, aby się na nie przypadkiem nie natknąć.

Tropiąc powinno się być bardzo uważnym, aby nie ominąć żadnego skrzyżowania leśnego, karp, głazów miejsc potencjalnego znakowania i pozostawienia tropów. Na jakie miejsca powinniśmy zwrócić uwagę jest zależne od tego na jakim gatunku się skupiamy.  

Jeśli wykonujemy tropienia dla celów hobbistycznych staramy się o uważność i szlifowanie dobrego podejścia do tropień, natomiast od ekspertów teriologii wymagane jest wiedza w zakresie oceny potencjalnych siedlisk gatunku, znajomość behawioru, okresu godowego, migracji, dyspersji i oczywiście dobra umiejętność rozpoznania tropu. Im więcej zdobędzie się wiedzy na temat biologii gatunku to łatwiej wykonać tropienie. Oczywiście doświadczanie jest niewątpliwe istotne, ale nie należy się zrażać niepowodzeniem i konsekwentnie szlifować swoje umiejętności.  Tropienia to niesamowita przygoda. Wychodząc do pobliskiego parku miejskiego, lasu czy nad rzekę można zauważyć wiele interesujących śladów. Ćwicz uważność!

Zobacz jak tropię duże drapieżniki, wilki czy monitoruje przejścia dla zwierząt.